Renta rodzinna czym jest i kto ma do niej prawo ?

Renta rodzinna to świadczenie pieniężne przysługujące uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Renta rodzinna przysługuje także uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci pobierała zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne. Uprawnionym członkom rodziny przysługuje renta rodzinna po zmarłym ubezpieczonym nawet wtedy, gdy sam zmarły nie miał uprawnień do renty, nie będąc faktycznie osobą całkowicie niezdolną do pracy -  Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 24 kwietnia 2008 r. sygn. akt: II UK 235/07

Do renty rodzinnej uprawnieni są: dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione; przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka; małżonek (wdowa i wdowiec); rodzice (w tym ojczym, macocha oraz osoby przysposabiające). Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej do ukończenia 16 lat lub do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa powyżej.

Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów. Natomiast warunek zdania egzaminów przewidzianych tokiem studiów w roku poprzedzającym ostatni rok studiów jest warunkiem podstawowym i koniecznym aby zostać studentem ostatniego roku studiów. Inaczej mówiąc, tylko ukończenie 25 roku życia po ”zaliczeniu roku” przedostatniego uprawnia do dalszego pobierania renty rodzinnej do końca tego roku studiów.

Wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:  w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole - 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej. Prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych wyżej.

Warto zaznaczyć, iż zgodnie z orzecznictwem sądu, w świetle ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych  oprócz warunku ukończenia 50 lat w chwili śmierci męża (bądź nie później niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych powyżej), przesłanką nabycia prawa do renty rodzinnej przez wdowę jest pozostawanie ze zmarłym we wspólności małżeńskiej. Pojęcie wspólności małżeńskiej nie zostało wprawdzie zdefiniowane ustawowo, jednakże bogate w tym zakresie orzecznictwo wielokrotnie wskazywało, iż obejmuje ono zarówno wspólność majątkową małżeńską, jak też więź duchową, osobistą, emocjonalną i uczuciową. W związku z powyższym, nie można bagatelizować takich faktów, jak: sprawy karne, zniesienie wspólności majątkowej, czy też zasądzenie alimentów na rzecz wspólnych dzieci. Za wspólność małżeńską uważa się rzeczywisty związek łączący oboje małżonków, obejmujący wspólne zamieszkiwanie i prowadzenie wspólnego gospodarstwa, wspólne pożycie, wierność i pomoc we współdziałaniu dla dobra rodziny. Ciężar dowodu niepozostawania w tej wspólności spoczywa na organie rentowym. Domniemanie pozostawania małżonków we wspólności małżeńskiej dla potrzeb orzekania o prawie wdowy (wdowca) do renty rodzinnej jest wzruszalne, co następuje w razie udowodnienia przez organ rentowy, że w konkretnym przypadku ubiegania się wdowy (wdowca) o prawo do tego świadczenia, pomiędzy małżonkami zostały całkowicie zniweczone więzi małżeńskie, a faktycznie nieistniejące małżeństwo trwało.

Rodzice mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli ubezpieczony (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania, lub spełniają warunki określone dla wdowy i wdowca, o których wspomniałam powyżej.  Należy rozróżnić pojęcia dochodu i ”utrzymania” rodziców. Przyczynianie się do utrzymania rodziców nie wynika ze zwiększenia dochodu rodziców, lecz z partycypowania w kosztach ich utrzymania, którego nie mogą sobie sami zapewnić. Przyczynianie się do utrzymania rodziców nie może być ujmowane jako wszelka pomoc rzeczowa lub finansowa udzielana przez dziecko rodzicom, gdyż czym innym jest wykazanie choćby częściowego pozostawania na utrzymaniu zmarłego i czym innym pomoc finansowa udzielana rodzicom. Ta ostatnia jest zakresowo szersza niż choćby częściowe przyczynianie się do ich utrzymania. Chodzi bowiem o to, że nie każda pomoc finansowa dziecka stanowić będzie przyczynianie się do utrzymania rodziców. Przyczynianie się do utrzymania nie może być zatem rozumiane jako ”dodanie, przysporzenie” rodzicom środków finansowych lub rzeczowych i przez to określenie ich statusu materialnego, w sytuacji gdy mają zapewnione utrzymanie z własnych dochodów.

Renta rodzinna wynosi: dla jednej osoby uprawnionej - 85 % świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu; dla dwóch osób uprawnionych - 90 % świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu; dla trzech lub więcej osób uprawnionych - 95 % świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu. Za kwotę świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, uważa się kwotę emerytury, lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Podstawę ustalenia wysokości renty rodzinnej stanowi jedno świadczenie, które przysługiwałoby zmarłemu, a nie świadczenia, które by mu przysługiwały. Także wtedy, gdy zmarły był uprawniony równocześnie do obu tych świadczeń. Pomimo bowiem uprawnienia i do emerytury i do renty przysługiwało mu prawo do wypłaty tylko jednego z tych świadczeń.  Wysokość renty rodzinnej, jeżeli zmarły nie pobierał świadczenia, a ono by mu przysługiwało, należy obliczyć przyjmując kwotę bazową obowiązującą w chwili śmierci.

Renta rodzinna jest podzielona na równe części pomiędzy osoby uprawnione, niezależnie od podmiotów uprawnionych do świadczenia. W przypadku ujawnienia prawa kolejnej osoby uprawnionej do renty, świadczenie wypłaca się od dnia powstania prawa, przy czym nie wcześniej niż od miesiąca, w którym złożono wniosek. Jeżeli wniosek o rentę rodzinną został złożony w miesiącu następującym bezpośrednio po miesiącu, w którym nastąpiła śmierć ubezpieczonego, to rentę rodzinną wypłaca się od dnia śmierci, jeżeli wówczas uprawnieni spełniali warunki do jej uzyskania. Należy zaaprobować stanowisko, że w sytuacji gdy organ rentowy rozpoznając wniosek o rentę rodzinną po zmarłym pracowniku (renciście), złożony przez małżonka i dziecko, poweźmie wiadomość, iż pozostały także dzieci pochodzące z innego związku zmarłego, które mogą być uprawnione do renty rodzinnej po nim, obowiązany jest zawiadomić je i rozpoznać także ich prawo do tej renty.

 

Joanna Regent-Cendrowska
Radca Prawny
+ 48 669-134-666

 

 

Joanna Regent-Cendrowska, mecenas z Legionowa prowadzi sprawy o podział majątku wspólnego po rozwodzie małżonków. Kancelaria Radcy Prawnego Joanna Regent-Cendrowska z siedzibą w Legionowie została wyróżniona za działanie na rzecz mieszkańców powiatu Legionowskiego. Życie może rodzić przykre sytuacje, w których zmuszeni jesteśmy dowiedzieć się, czym jest renta rodzinna, komu przysługuje, jak się o nią skutecznie ubiegać, kiedy małżonek ma prawo do renty rodzinnej, kiedy takie prawo mają rodzice zmarłego, w jakiej wysokości otrzymamy świadczenie.

 

Tag: renta rodzinna, śmierć osoby najbliższej, uprawnieni do renty rodzinnej, członkowie rodziny uprawnieni do renty rodzinnej, przesłanki nabycia prawa do renty rodzinnej, Joanna Regent-Cendrowska, mecenas z Legionowa, Kancelaria Radcy Prawnego Joanna Regent-Cendrowska z siedzibą w Legionowie