Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki: a) został uznany za niezdolnego do pracy, b) ma wymagany - stosowny do wieku, w którym powstała niezdolność do pracy - okres składkowy i nieskładkowy, c) niezdolność do pracy powstała w okresach ściśle określonych w ustawie, np. w okresie ubezpieczenia, zatrudnienia, pobierania zasiłku dla bezrobotnych, pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego (chorobowego lub opiekuńczego) albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Wymóg powstania niezdolności do pracy w określonym ustawą emerytalną czasie nie obowiązuje w stosunku do osoby, która spełnia łącznie następujące warunki: a)została uznana za całkowicie niezdolną do pracy, b) spełnia warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, c) legitymuje się co najmniej 20-letnim (w przypadku kobiety) i 25-letnim (w przypadku mężczyzny) okresem składkowym i nieskładkowym.
Zgodnie z definicją, za niezdolną do pracy uważa się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła - w znacznym stopniu - zdolność do pracy zgodnej z posiadanym przez nią poziomem kwalifikacji. W przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji.
Najnowsze orzeczenia sądowe w sprawie rent.
- O niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy (III AUa 414/17 - wyrok SA Rzeszów z dnia 15-03-2018);
- Okoliczność ustalenia stopnia niezdolności do pracy przy ustalonym prawie do renty z tytułu niezdolności do pracy wyklucza zakwalifikowanie tej sprawy do kategorii spraw o przyznanie renty (II UZ 4/18 - postanowienie SN - Izba Pracy z dnia 06-03-2018);
- Zadaniem biegłego jest udzielenie sądowi, na podstawie posiadanych wiadomości fachowych i doświadczenia zawodowego, informacji i wiadomości niezbędnych do ustalenia i oceny okoliczności sprawy. Stąd też jakkolwiek opinia biegłego jest oparta na wiadomościach specjalnych, to podlega ona ocenie sądu w oparciu o cały zebrany w sprawie materiał, a zatem na tle tego materiału dowodowego koniecznym jest stwierdzenie, czy ustosunkowała się ona do wynikających z innych dowodów faktów mogących stanowić podstawę ocen w opinii zawartych oraz czy opierając się na tym materiale w sposób logiczny i jasny przedstawia tok rozumowania prowadzący do sformułowanych w niej wniosków (III AUa 759/17 - wyrok SA Białystok z dnia 27-02- 2018);
- Sąd nie może wbrew opinii biegłych oceniać na podstawie powszechnie dostępnej wiedzy stanu zdrowia, schorzeń, czy daty ich wystąpienia w przeszłości. Własne przekonania sądu, wiedza powszechnie dostępna, czy zasady logicznego myślenia nie mogą zastąpić specjalistycznej wiedzy medycznej. (II UK 682/16 - wyrok SN - Izba Pracy z dnia 07-02-2018);
- Renta z tytułu niezdolności do pracy jest świadczeniem z ubezpieczenia społecznego związanym z istnieniem w organizmie osoby ubezpieczonej stanu chorobowego, który czyni ją obiektywnie niezdolną do pracy w ramach wszystkich posiadanych kwalifikacji, a zatem nie wystarczy subiektywne odczucie tej osoby, że jest ona niezdolna do pracy i to na dodatek wyłącznie wykonywanej w ostatnim okresie. W świetle zaś opinii wydanych przed sądem okręgowym, prawidłowo przez niego ocenionych, nie ujawniono jakichkolwiek podstaw uzasadniających ustalenie choćby częściowej niezdolności ubezpieczonej do pracy zarobkowej w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1383), tj. do wykonywania pracy umysłowej - pracy technologa żywności, ciastkarza, czy nawet do opieki nad dziećmi (III AUa 450/17 - wyrok SA Szczecin z dnia 25-01-2018);
- Samo pojawienie się pierwszych pojedynczych objawów choroby w okresie wcześniejszym nie decyduje jeszcze o powstaniu niezdolności do pracy, gdyż decyduje o tym dopiero taki stan funkcjonalny organizmu spowodowany chorobą, który nie pozwala na wykonywanie pracy w dotychczasowym zawodzie. O wystąpieniu niezdolności do pracy można mówić dopiero wówczas, gdy stopień nasilenia objawów rozpoznanej (wcześniej) choroby co najmniej ogranicza możliwość wykonywania pracy (III AUa 473/17 - wyrok SA Białystok z dnia 14-12-2017);
- Przyjęcie zgodnie z żądaniem skarżącego wcześniejszej daty powstania całkowitej niezdolności do pracy, jedynie w oparciu o domniemanie choroby, nie zaś medyczne udokumentowanie oraz kategoryczne rozpoznanie, byłoby sprzeczne z regułami obowiązującymi w postępowaniu w sprawach o prawo do świadczeń rentowych. Podkreślić należy, że niezdolności do pracy nie determinuje sam fakt pojawienia się symptomów choroby czy też nawet występowania schorzeń, lecz ocena, czy i w jakim zakresie wpływają na utratę zdolności do pracy (III AUa 848/16 - wyrok SA Szczecin z dnia 28-09-2017);
- Biologiczny stan kalectwa lub choroba, niepowodujące naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, przesądza o braku prawa do świadczenia rentowego z tytułu niezdolności do pracy (III AUa 83/17 - wyrok SA Szczecin z dnia 08-12-2017);
- Dla zakwalifikowania nagłego zdarzenia jako wypadku wystarczające jest, iż zewnętrzny czynnik sprawczy stanowić będzie tzw. współprzyczynę tego zdarzenia, przy czym często akcentuje się, aby przyczyna ta była istotna i współdecydująca, zasadnicza, dodatkowa i współistniejąca. Przyczyna zewnętrzna nie musi być przyczyną wyłączną (III AUa 1040/12 - wyrok SA Rzeszów z dnia 24-01-2013);
- Nie ma podstaw do odmowy zastosowania art. 57b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. Nr 39 z 2004 r., poz. 353 ze zm.) w przypadku udowodnionego związku między zajściem wypadku a spożyciem przez poszkodowanego alkoholu lub innych środków odurzających (III AUa 1553/05 - wyrok SA Lublin z dnia 18-07-2006).
Joanna Regent-Cendrowska
Radca Prawny
W razie pytań do artykułu: + 48 669-134-666